Chuyện gì đã xảy ra với Barça trong 2 mùa giải qua?

Về cơ bản, Barcelona dần sa sút. Trong hai mùa giải nay, sức mạnh hàng công của Barcelona không còn đủ sức để bù đắp và khoả lấp cho điểm yếu phòng ngự. Đặc biệt ở những trận đấu mà Lionel Messi chơi không đúng phong độ, Barcelona trở nên bình thường. Ở La Liga, Barcelona vẫn sở hữu hàng công mạnh nhất, với số bàn thắng kỳ vọng mỗi trận cao hơn đối thủ gần nhất 0,21.

Cũng khó có thể đổ hết trách nhiệm lên Ernesto Valverde với những sự lựa chọn nhân sự trong đội hình của ông, bởi lẽ đội hình Barcelona giờ đã già. CLB xứ Catalunya rõ ràng đã tìm cách khai thác tối đa những gì còn sót lại của lứa cầu thủ xuất chúng trong đội hình. Song, ngoại trừ Messi (và phần nào là Gerard Pique), những cá nhân còn lại ngày càng cho thấy những hạn chế của tuổi tác.

Cả Sergio Busquets và Ivan Rakitic đều không còn có thể hoạt động rộng và bền bỉ như đã từng. Do đó, để tiếp tục duy trì sự hiện diện trong công tác phòng ngự của hai cầu thủ này, Barcelona buộc phải sử dụng tiền vệ thứ ba như một công cụ hỗ trợ. Sự lựa chọn cách tiếp cận này dẫn đến việc Arthur, Arturo Vidal và đôi khi trong những trận cầu lớn là Sergi Roberto phải thường xuyên cày ải ở giữa sân.

Phương án này dù thế nào đi chăng nữa cũng mang đến những tác động tiêu cực. Một khi tập trung quá nhiều vào việc bảo vệ khu vực giữa sân, các tiền vệ của Barcelona cũng đồng thời để lại ít ảnh hưởng với công tác tấn công. Thực tế cho thấy, không có một tiền vệ nào ngoài bộ ba tấn công tạo ra các pha dứt điểm.

Điều này có nghĩa rằng Philippe Coutinho - người được mang về cách đây 18 tháng để thay thế Andres Iniesta - cảm thấy mình lạc lõng. Anh không thể trở thành một tiền vệ phát huy được những điểm mạnh của mình ở giai đoạn kiểm soát bóng tấn công. Coutinho có thể thành công trong vai trò của một tiền vệ cầm bóng với ba tiền đạo di chuyển phía trước anh, nhưng cầu thủ người Brazil lại không thể đóng góp cho công tác phòng ngự để chơi bên cạnh những Rakitic và Busquets dần trở nên chậm chạp. Coutinho về cơ bản là không thể có cơ hội để được lựa chọn trong hoàn cảnh như vậy.

Thay vào đó, phần lớn quãng thời gian ra sân của Coutinho là thi đấu trên bộ ba hàng công. Mà trên hàng công, Messi lại là người nắm giữ phần lớn trọng tách cầm bóng. Coutinho vẫn làm tốt được nhiều thứ, chỉ có điều hầu hết những ảnh hưởng đó là khi anh có bóng trong chân. Barcelona thì lại cần một cầu thủ biết cách toả sáng với các pha di chuyển không bóng trước mặt Messi, và Coutinho đơn giản không phải là một người làm được như thế. Trong khi Ousmane Dembele thì thường xuyên gặp chấn thương, còn Malcom thì lại không chiếm được đủ lòng tin từ HLV.

Luis Suarez dần trôi về bên kia sườn dốc sự nghiệp, vậy là Lionel Messi phải làm tất cả.

Điều đương nhiên là khi có Messi trong đội hình sẽ mang đến cho HLV một phương án đơn giản để bù đắp cho những hạn chế mà đội hình này tồn tại. Tuy nhiên, với việc Suarez, Busquets, Rakitic, và thậm chí cả Pique và Jordi Alba ngày càng lớn tuổi, những vết nứt trong đội hình Barcelona ngày càng lớn. Những khoảng trống sẽ ngày càng khó để khoả lấp, và thậm chí ngay cả bản thân Messi cũng đang già đi.

Tin vui là Barcelona đã có được Frenkie de Jong, một mảnh ghép để vá lại hàng tiền vệ của đội bóng này. Cầu thủ người Hà Lan là sự kết hợp của kỹ năng phòng ngự dựa trên di chuyển cùng kỹ năng tịnh tiến bóng xuất sắc. Coutinho chưa thể thành công ở Barcelona vì anh là mẫu cầu thủ chỉ biết luân chuyển quả bóng về phía trước và chỉ xuất hiện ở 1/3 cuối sân. Khi đã có de Jong, cầu thủ này sẽ gánh vác trọng trách chuyền bóng của Coutinho, cùng với đó là khả năng hỗ trợ trong công tác phòng ngự, thay vì chỉ tập trung vào khâu tấn công.

Tương tự, trên hàng tấn công, nếu như Antoine Griezmann thật sự đến với Camp Nou, tiền đạo người Pháp sẽ có thể hoặc thay thế Suarez hoặc chơi cạnh Suarez và Messi. Cho dù không thực hiện thương vụ này, nó cũng cho thấy Barcelona nhận ra vấn đề của họ và đang tìm kiếm phương án bổ sung trên hàng công. Sự có mặt của De Jong và Griezmann về lý thuyết sẽ giải quyết được những vấn đề trọng yếu tồn tại nơi đội hình Barcelona vào lúc này.

Song, mọi thứ không đơn giản được tự động khắc phục nhờ vào những cá nhân tài năng trên sân. Bài toán còn phụ thuộc vào Valverde. Nhìn từ bên ngoài, khó có thể biết được liệu chính xác thì trong 2 mùa giải nay, những quyết định mang tính thực dụng của ông xuất phát từ những hạn chế của đội hình Barcelona, hay là sự phản ánh của tư duy bảo thủ nơi vị HLV này ngay cả khi ông sở hữu trong tay nguồn lực nào đi chăng nữa.

Chẳng thể biết trước được Valverde có thể làm nên những sự thay đổi cần thiết ở Barcelona hay không. Một khi có de Jong (cùng Arthur và cả Carles Alena), đồng nghĩa Busquets và Rakitic sẽ không còn được ra sân nhiều. Điều tương tự cũng đặt ra với hàng công nếu giả sử Barcelona có Griezmann. Dần thay thế những lớp cầu thủ đàn anh và cộm cán trong đội hình là bằng chứng của một HLV tầm cỡ. Đấy chính là thử thách dành cho Valverde.

Sẽ không công bằng để đổ mọi trách nhiệm sau thất bại ở hai kỳ Champions League đã qua lên vai Valverde, nhưng rõ ràng người ta có cơ sở để đặt câu hỏi liệu ông có phải là con người thích hợp cho chiếc ghế nóng đội chủ sân Camp Nou, cũng như thích hợp để lèo lái đội bóng này bước vào thời kỳ trẻ hoá đội hình. Những Massimiliano Allegri, Erik ten Hag và cả Roberto Martinez đều được cho là nằm trong diện xem xét của Barcelona. Và khi đó, lại một câu hỏi được đặt ra, liệu Barcelona có sẵn sàng và chấp nhận thay đổi phong cách với những con người mới, bởi chính nguồn lực sẽ quyết định rất nhiều đến lối chơi của một đội bóng.

Tóm lại, Barcelona trong mùa giải 2018/19 là câu chuyện về cách lựa chọn chiến thuật của một HLV nhằm khoả lấp những hạn chế của một đội hình đã có tuổi. Lựa chọn ấy giúp họ vô địch La Liga, nhưng lại dẫn đến những thất bại ở những đấu trường khác. Lựa chọn ấy chỉ có thể hợp lý ở một chừng mực nào đó, chứ không thể lâu dài. Nếu Barcelona vẫn tiếp tục tin tưởng vào vị HLV của họ, ông ta sẽ buộc phải thay đổi cách làm của mình vào mùa bóng tới để tận dụng tối đa lứa cầu thủ mới trong hàng ngũ đội bóng, thay vì tiếp tục với những nhân tố cũ. Còn nếu Barcelona tin rằng vị HLV này sẽ không thể làm được, đã đến lúc trao quyền trượng cho một con người khác.

Mike Goodman (dịch bởi Le Foot)